Γιαννούλης, Ευγένιος

(Μεγάλο Δέντρο Αιτωλίας 1597 – Βραγκιανά, Άγραφα 1682). Διδάσκαλος του Γένους. Διδάχτηκε τα πρώτα γράμματα στα μοναστήρια της περιοχής. Αργότερα, έπειτα από τριετή παραμονή στα Ιεροσόλυμα (1619-22), συνέχισε τις σπουδές του στα Τρίκαλα, στην Κεφαλονιά και στη Ζάκυνθο, όπου δίδασκε ο ονομαστός φιλόσοφος Θεόφιλος Κορυδαλλεύς. Ο Γ. ακολούθησε τον τελευταίο και στην Κωνσταντινούπολη (1636-39), καταδιωκόμενος όμως από τους αντιπάλους του φιλοσόφου, επέστρεψε στην ηπειρωτική Ελλάδα. Από τότε και για σαράντα χρόνια ανέπτυξε σημαντική εκπαιδευτική και γενικότερα πολιτιστική δραστηριότητα στις φτωχές επαρχίες της δυτικής Ρούμελης: ίδρυσε δεκάδες σχολεία, κατάρτισε βιβλιοθήκες και δίδαξε ο ίδιος στα κυριότερα κέντρα της περιοχής: Άρτα (1639-40), Αιτωλικό (1640-41), Μεσολόγγι (1641-44), Βραγκιανά (1662-73) και ιδίως στο Καρπενήσι (1645-62, 1674-75 και 1680-81), όπου είχε ιδρύσει και οικοτροφείο για τους άπορους μαθητές του. Οι σύγχρονοί του τίμησαν τον Γ. ως ευεργέτη και έμεινε στη μνήμη των μεταγενεστέρων ως απόστολος παιδείας και φωτισμού. Από τους μαθητές του, που διακρίθηκαν ως δάσκαλοι, γιατροί και κληρικοί, πρέπει να μνημονευθεί ο Αναστάσιος Γόρδιος, βιογράφος του δασκάλου του και συνεχιστής του παιδευτικού του έργου στην ίδια περιοχή. Ο Γ. δεν υπήρξε πολυγραφότατος. Αξίζει να σημειωθεί πάντως μία ακολουθία, που συνέθεσε στη μνήμη του φωτισμένου πατριάρχη Κύριλλου Λούκαρη, φίλου και προστάτη του Γ., και ιδίως οι πολυάριθμες επιστολές του, πολλές από τις οποίες είναι γραμμένες σε ωραία δημοτική γλώσσα. Οι επιστολές αυτές, που απευθύνονται σε ποικίλα πρόσωπα (αγρότες και λόγιους, πατριάρχες και τσάρους), διαπνέονται από διάθεση θρησκευτικού ουμανισμού και πνεύμα λογιοσύνης και λαϊκισμού ταυτόχρονα.